Denetimli serbestlik, ceza infaz sisteminde hükümlülerin topluma yeniden kazandırılması amacıyla uygulanan bir infaz yöntemidir. Bu sistem sayesinde, cezaevinde geçirilmesi gereken sürenin bir kısmı dışarıda, belirli kurallar ve denetim altında tamamlanır. 2025 yılı itibarıyla yürürlükteki Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun kapsamında, denetimli serbestlik şartları, süresi ve infaz yöntemleri güncellenmiştir.
Bu makalede, denetimli serbestlik nedir, kimler yararlanabilir, süre nasıl hesaplanır ve hangi durumlarda iptal edilir sorularına ayrıntılı yanıtlar bulacaksınız.
-
Denetimli Serbestlik Nedir?
Denetimli serbestlik, ceza infaz sisteminde hükümlülerin topluma yeniden kazandırılması amacıyla uygulanan, özgürlüğün kısıtlanmasını tamamen ortadan kaldırmadan cezayı topluma uyum süreci ile birleştiren bir infaz yöntemidir. Bu uygulama sayesinde, cezaevinde kalan süre belirli şartlarla dışarıda, denetim altında tamamlanır.
Bu süreçte hükümlü;
Belirli bir adreste ikamet etmek,
Çalışmak ya da eğitimine devam etmek,
Yargı veya denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından belirlenen yükümlülüklere uymak,
Düzenli olarak denetim merkezine imza vermek,
Gerek görüldüğünde tedavi, danışmanlık veya rehabilitasyon programlarına katılmak
zorundadır.
Denetimli serbestliğin temel amacı;
Hükümlünün topluma uyum sürecini hızlandırmak,
Cezaevi sonrası yeniden suç işleme riskini azaltmak,
Hükümlüye aile ve iş yaşamına dönüş imkânı sağlamak,
Cezaevlerinin aşırı doluluğunu azaltmak
olarak özetlenebilir.
Bu sistemde hükümlü, özgürlüğün tümüyle geri verilmediğini, belirli denetimler ve kurallara tabi olduğunu bilerek yaşamını sürdürür. Böylece hem kamu güvenliği korunur hem de hükümlü, kontrollü bir şekilde sosyal hayata entegre edilir.
-
Denetimli Serbestlik Şartları (2025)
Denetimli serbestlikten yararlanabilmek için, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’da belirtilen kriterlerin sağlanması gerekir. Bu şartlar, hükümlünün topluma uyum potansiyelini ve kamu güvenliği açısından risk durumunu dikkate alır. Her ne kadar uygulama esnek olsa da, bazı suçlar ve durumlar için bu hak sınırlandırılmıştır.
Başlıca şartlar şunlardır:
2.1. Cezanın Belirli Bir Kısmının İnfaz Edilmesi
Genel kural olarak, hükümlünün cezasının belirli bir bölümünü cezaevinde geçirmiş olması gerekir. Bu süre, infaz hesaplamasında önemli bir kriterdir.
2025 yılı itibarıyla çoğu suç tipi için denetimli serbestlik süresine geçiş hakkı, son 1 yıl kuralı ile uygulanmaktadır. Yani, cezanın son 1 yılı denetimli serbestlik kapsamında infaz edilebilir.
Terör suçları, cinsel suçlar, örgütlü suçlar ve ağır nitelikli suçlarda bu süre daha uzun olabilir veya ek koşullar aranabilir.
Bazı durumlarda, kadın hükümlüler, 65 yaş ve üstü hükümlüler veya çocuk hükümlüler için süreler daha avantajlı şekilde belirlenmiştir.
2.2. Disiplin Cezası Almamak
Hükümlünün, cezaevi disiplin kurallarına aykırı davranmamış olması gerekir.
Kavga, kaçma girişimi, tehdit, yasaklı madde bulundurma gibi fiiller disiplin cezasına sebep olabilir ve denetimli serbestlik başvurusunu geciktirir.
Disiplin cezası almış olan hükümlüler, bu cezalarının tamamen kaldırılmasından sonra denetimli serbestlik talebinde bulunabilir.
2.3. Yeniden Suç İşleme Riskinin Düşük Olması
Cezaevi idaresi, sosyal hizmet uzmanları ve infaz hâkimliği, hükümlünün yeniden suç işleme riskini değerlendirir.
Bu değerlendirme; hükümlünün cezaevindeki davranışları, eğitim ve rehabilitasyon programlarına katılımı, pişmanlık ifadeleri ve sosyal çevresi gibi unsurları kapsar.
Topluma uyum sağlayabileceği yönünde olumlu kanaat oluşması gerekir.
2.4. Yükümlülükleri Kabul Etmek
Hükümlü, denetimli serbestlik sürecinde kendisine yüklenen kurallara ve sınırlamalara uymayı kabul ettiğine dair yazılı beyan vermelidir.
Bu yükümlülükler; belirli bir adreste ikamet etmek, imza yükümlülüğü, elektronik kelepçe ile izlenmek, tedaviye katılmak, seyahat kısıtlamalarına uymak gibi uygulamaları içerebilir.
Yükümlülüklere uymamak, denetimli serbestlik hakkının iptali ile sonuçlanır.
💡 Önemli Not: Denetimli serbestlik şartlarının tamamı sağlansa bile, son karar infaz hâkimliği tarafından verilir. Her dosya kendi özel koşullarına göre değerlendirilir.
-
Hangi Suçlarda Denetimli Serbestlik Uygulanmaz?
Kanun, bazı suçlarda denetimli serbestliği sınırlandırmıştır. Bu suçlar arasında:
Kasten öldürme
Cinsel saldırı, çocuk istismarı
Örgütlü suçlar
Devlete karşı ağır suçlar
yer almaktadır. Ancak her suç tipi için istisnalar ve özel düzenlemeler bulunabilir, bu nedenle dosya özelinde hukuki danışmanlık almak önemlidir.
-
Denetimli Serbestlik Süresi
4.1. Genel Süre
2025 yılı itibarıyla, çoğu suç için denetimli serbestlik süresi 1 yıl olarak uygulanmaktadır.
Örneğin:
3 yıl hapis cezası alan bir kişi, iyi hâlli olması durumunda son 1 yılı denetimli serbestlikle geçirir.
4.2. Özel Düzenlemeler
Kadın, çocuk ve 65 yaş üstü hükümlüler için süre bazı durumlarda 3 yıla kadar çıkabilir.
30 Mart 2020 tarihli infaz düzenlemesiyle pandemi döneminde uygulanan geçici süre artışları artık yürürlükte değildir.
-
Denetimli Serbestlikte Yükümlülükler
Denetimli serbestlik sürecinde, hükümlünün toplum içinde kontrollü bir şekilde yaşamını sürdürmesi için belirli yükümlülüklere uyması zorunludur. Bu yükümlülükler, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde belirlenir. Amaç, hem kamu güvenliğini sağlamak hem de hükümlünün yeniden suç işlemesini önlemektir.
Hükümlüye yüklenen başlıca yükümlülükler şunlardır:
5.1. Belirli Gün ve Saatlerde Denetim Merkezine İmza Atmak
Hükümlü, haftanın belirli gün ve saatlerinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne giderek imza atmak zorundadır.
Bu uygulama, hükümlünün belirtilen adreste ikamet edip etmediğinin ve yükümlülüklere uyup uymadığının takip edilmesini sağlar.
İmza günlerini aksatmak, denetimli serbestliğin iptal edilmesine yol açabilir.
5.2. Belirli Bir Meslek veya Eğitim Programına Katılmak
Hükümlü, topluma uyum sürecini desteklemek amacıyla bir işte çalışabilir veya meslek edindirme kurslarına katılabilir.
Okul çağında olanlar için eğitimine devam etmek de bir yükümlülük olarak getirilebilir.
Mesleki eğitim programları, hükümlünün ceza sonrası istihdam şansını artırır.
5.3. Uyuşturucu veya Alkol Kullanmamak, Gerekirse Tedavi Olmak
Özellikle uyuşturucu madde kullanma veya alkollü araç kullanma gibi suçlardan hüküm giyen kişiler için bu yükümlülük uygulanır.
Hükümlüye düzenli sağlık kontrolleri veya madde bağımlılığı tedavisine katılma zorunluluğu getirilebilir.
Bu yükümlülüğün ihlali, denetimli serbestlik hakkının iptaline sebep olabilir.
5.4. Belirli Bir Bölge Dışına Çıkmamak
Hükümlünün seyahat özgürlüğü, kamu güvenliği ve takip kolaylığı amacıyla sınırlandırılabilir.
Bazı durumlarda yalnızca yaşadığı il veya ilçe sınırları içinde bulunmasına izin verilir.
Zorunlu hallerde (iş, sağlık, ailevi nedenler) seyahat için önceden izin alınmalıdır.
5.5. Elektronik Kelepçe ile İzlenmek
Hükümlünün konumunun sürekli takip edilmesi amacıyla elektronik kelepçe uygulaması yapılabilir.
Bu sistem, özellikle ev hapsi veya belirli bölge kısıtlaması getirilen durumlarda tercih edilir.
Kural ihlali, sinyal kesme veya cihazı çıkarma girişimi derhal tespit edilir ve infaz cezaevinde devam ettirilir.
5.6. Diğer Yükümlülükler
Hükümlünün durumuna göre şu ek yükümlülükler getirilebilir:
Belirli kişilerle görüşmeme yasağı
Kamuya yararlı bir işte ücretsiz çalışma
Psikososyal destek programlarına katılma
Mağdurla iletişime geçmeme yükümlülüğü
Not: Denetimli serbestlikte yükümlülükler kişiye özeldir. Hükümlünün suçu, cezaevi davranışları, sosyal çevresi ve risk durumu dikkate alınarak infaz hâkimi tarafından belirlenir. Bu nedenle, her hükümlü için yükümlülük listesi farklı olabilir.
-
Denetimli Serbestlik Başvurusu
Denetimli serbestlikten yararlanmak isteyen hükümlüler için başvuru süreci, hem idari hem de adli incelemeleri kapsayan çok adımlı bir prosedürdür. Şartların sağlanması halinde süreç şu şekilde işler:
6.1. Cezaevi İdaresine Dilekçe Verilmesi
Hükümlü veya avukatı, şartların sağlandığını ve denetimli serbestlikten yararlanmak istediğini belirten yazılı dilekçeyi cezaevi idaresine sunar. Dilekçede; ceza süresi, iyi hâl durumu, disiplin cezası almamış olma bilgisi ve varsa rehabilitasyon belgeleri bulunur.
6.2. İdari ve Adli İnceleme
Cezaevi idaresi, hükümlünün disiplin durumu, ceza süresi ve suç tipi gibi kriterleri inceler. Hükümlünün cezaevi içindeki davranışları, eğitim programlarına katılımı ve sosyal uyum potansiyeli değerlendirilir.
6.3. İnfaz Hâkimliği Kararı
İnfaz hâkimliği, dosyayı inceleyerek başvuruyu kabul veya ret kararı verir. Gerekirse hükümlü veya avukatı duruşmada beyanda bulunabilir.
6.4. Serbestlik Müdürlüğü Planlaması
Kabul kararından sonra Denetimli Serbestlik Müdürlüğü, hükümlüye özel takip ve yükümlülük planını hazırlar. Bu planda imza günleri, kurs ve tedavi programları, seyahat kısıtlamaları ve elektronik kelepçe gibi uygulamalar yer alır.
-
Denetimli Serbestlik İhlali ve Sonuçları
Denetimli serbestlik sürecinde hükümlüye yüklenen kuralların amacı, hem toplum güvenliğini sağlamak hem de hükümlünün sosyal hayata uyumunu kontrollü bir şekilde gerçekleştirmektir. Ancak bu kurallara uyulmaması durumunda, infazın cezaevinde devam etmesine kadar gidebilen ciddi yaptırımlar söz konusudur.
7.1. İhlal Türleri
Denetimli serbestlik ihlalleri, yükümlülüğün niteliğine göre farklı şekillerde ortaya çıkabilir:
İmza yükümlülüğünü aksatma: Belirlenen gün ve saatlerde denetim merkezine gitmemek.
Adres değişikliğini bildirmemek: Önceden izin almadan ikamet adresini değiştirmek.
Seyahat kısıtlamasına uymamak: Belirlenen il veya bölge dışına izinsiz çıkmak.
Elektronik kelepçeyi ihlal etmek: Cihazı çıkarmak, sinyal kesmek veya yasaklı bölgeye girmek.
Uyuşturucu/alkol testi pozitif çıkması: Yasak madde kullanımı veya tedavi programına uymamak.
7.2. İhlal Halinde Uygulanan Yaptırımlar
İlk Aşamada Uyarı: Küçük çaplı veya ilk defa gerçekleşen ihlallerde, hükümlüye yazılı veya sözlü uyarı yapılır.
Yükümlülüklerin Ağırlaştırılması: İhlalin tekrarında, denetim süresi içinde ek yükümlülükler getirilebilir (daha sık imza, ek tedavi programı vb.).
Denetimli Serbestliğin İptali: İhlalin devam etmesi veya ağır ihlallerde, denetimli serbestlik hakkı kaldırılır.
Cezaevinde İnfaza Dönüş: Kalan ceza doğrudan cezaevinde infaz edilir.
7.3. Örnek Durum
Elektronik kelepçe ile ev hapsinde bulunan bir hükümlü, izin almadan belirlenen bölge sınırlarını ihlal ederse, sistem bu durumu anında tespit eder. Bu durumda denetimli serbestlik süreci iptal edilir ve hükümlü kalan cezasını cezaevinde çeker.
💡 Önemli Not: Denetimli serbestlik ihlalleri, yalnızca cezayı cezaevinde tamamlama sonucunu doğurmaz; aynı zamanda hükümlünün yeniden denetimli serbestlik başvurusu yapma şansını da uzun süre engelleyebilir.
-
Denetimli Serbestlikte Tahliye Sonrası Süreç
Denetimli serbestlik sürecini başarıyla tamamlayan hükümlü, kanunen öngörülen tüm yükümlülüklerini yerine getirmiş sayılır ve cezası tamamen infaz edilmiş kabul edilir. Bu aşamadan sonra hükümlünün hukuki durumu ve toplumla ilişkileri açısından bazı önemli değişiklikler olur.
8.1. Cezanın Tamamlanması
Denetimli serbestlik süresi sona erdiğinde, hükümlünün cezası hukuken infaz edilmiş sayılır.
Bu tarihten sonra hükümlü, denetim ve gözetim yükümlülüklerinden tamamen kurtulur.
8.2. Adli Sicil ve Sabıka Kaydı
Tahliye sonrası, hükümlünün Adli Sicil Kaydında yer alan “infaz bilgileri” kapatılır.
Ancak, işlenen suçun türüne göre adli sicil kayıtlarının silinme süreleri değişiklik gösterebilir. Yani ceza infaz edilmiş olsa bile, kayıt belirli bir süre daha sabıka kaydında görünebilir.
Bu kayıtların silinmesi için Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne başvuru yapılabilir.
8.3. Toplumsal ve Hukuki Hakların İadesi
Cezanın infazı tamamlandığında, bazı hak yoksunlukları da kendiliğinden sona erer.
Ancak, kamu görevinden yasaklılık, seçme-seçilme hakkı veya memuriyet yasağı gibi durumlarda, hakların iadesi için ayrıca mahkeme kararı gerekebilir.
8.4. Rehabilitasyon ve Sosyal Uyum
Tahliye sonrası süreç, sadece hukuki değil, sosyal bir adaptasyon sürecidir.
Denetimli serbestlik süresinde edinilen iş, eğitim veya rehabilitasyon alışkanlıklarının sürdürülmesi, yeniden suç işleme riskini azaltır.
Sosyal hizmet kurumları ve meslek edindirme merkezleri, hükümlülerin topluma uyum sürecine destek olmaya devam edebilir.
💡 Not: Denetimli serbestlik sürecini ihlalsiz tamamlayan hükümlüler, genellikle tekrar denetimli serbestlik başvurularında veya diğer infaz işlemlerinde olumlu değerlendirilir. Bu nedenle yükümlülüklerin eksiksiz yerine getirilmesi büyük önem taşır.
-
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
9.1. Denetimli serbestlikte izin hakkı var mı?
Evet, belirli koşullarda kısa süreli izin hakkı tanınabilir. Ancak bu izin, denetim makamının onayı ile verilir ve genellikle sağlık, ailevi acil durumlar veya resmi işlemlerle sınırlıdır.
9.2. Denetimli serbestlik yurt dışı çıkışına izin verir mi?
Çoğu durumda yurt dışına çıkışa izin verilmez. İstisnai olarak, infaz hâkiminin onayıyla ve denetim planına uygun olarak sınırlı süreli çıkış izni verilebilir.
9.3. Denetimli serbestlikte adres değişikliği yapılabilir mi?
Adres değişikliği mümkündür, ancak önceden Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne bildirilmesi ve onay alınması gerekir. Aksi takdirde ihlal sayılır.
9.4. Denetimli serbestlikte telefon veya elektronik cihaz kullanımı kısıtlanır mı?
Genel olarak telefon ve elektronik cihaz kullanımı serbesttir, ancak elektronik kelepçe takılıysa bu cihazın çalışma prensiplerini engelleyecek müdahaleler yasaktır.
9.5. Denetimli serbestlikte maaşlı bir işte çalışmak zorunlu mu?
Zorunlu değildir, ancak çalışmak toplumsal uyum açısından teşvik edilir. Bazı durumlarda çalışma yükümlülüğü getirilir.
9.6. Denetimli serbestlikte eğitim programına katılmazsam ne olur?
Mahkeme veya denetim planı ile zorunlu kılınmışsa, programa katılmamak ihlal sayılır ve süreç iptal edilebilir.
9.7. Denetimli serbestlikte sağlık raporu istenir mi?
Bazı yükümlülüklerde, özellikle alkol/uyuşturucu tedavisinde düzenli sağlık raporları ve testler zorunludur.
9.8. Denetimli serbestlikte kamuya yararlı iş yükümlülüğü nedir?
Bazı hükümlülere, belirli saatlerde kamu yararına ücretsiz çalışma yükümlülüğü getirilebilir. Bu çalışma genellikle belediye, vakıf veya kamu kurumlarında yapılır.
9.9. Denetimli serbestlik süresi dolmadan sona erebilir mi?
Evet, bazı durumlarda iyi hâl ve yükümlülüklerin eksiksiz yerine getirilmesi hâlinde infaz hâkimi kararıyla süre kısaltılabilir. Ancak bu nadiren uygulanır.
9.10. Denetimli serbestlikte psikolojik destek alınabilir mi?
Evet, sürecin bir parçası olarak psikolojik danışmanlık ve sosyal destek hizmetlerinden yararlanılabilir. Bu destek, uyum sürecini kolaylaştırır.
Sonuç
Denetimli serbestlik, hem ceza infaz sisteminin kapasite yönetiminde hem de hükümlülerin yeniden topluma kazandırılmasında önemli bir araçtır. Bu uygulama sayesinde, cezanın son kısmı toplum içinde, belirli kurallar ve yükümlülükler çerçevesinde infaz edilir. Ancak unutulmamalıdır ki denetimli serbestlik, her hükümlü için uygulanabilir bir hak değildir; kanunda açıkça belirtilen şartlar, süreler ve istisnalar mevcuttur.
2025 yılı itibarıyla yürürlükte olan mevzuata göre, şartları sağlayan hükümlüler son 1 yıllık cezalarını cezaevi dışında, denetim ve gözetim altında tamamlayabilir. Bu süreçte yükümlülüklere eksiksiz uyulması, tahliyenin kalıcı olması açısından hayati önem taşır. İhlal durumunda, kalan cezanın cezaevinde infaz edilmesi söz konusu olabilir.
📌 Not: Denetimli serbestlik başvurusu ve infaz süreci, her dosyanın özelliklerine göre farklılık gösterebilir. Dolayısıyla hak kaybı yaşamamak ve en doğru hukuki stratejiyi belirlemek için ceza hukuku ve davaları konusunda deneyimli bir ceza hukuku avukatı ile çalışmak büyük avantaj sağlar.
Bahariye Hukuk olarak, Kadıköy merkezli ofisimizde; denetimli serbestlik başvurularından ceza infaz sürecine, istinaf ve temyiz aşamalarından soruşturma ve kovuşturma süreçlerine kadar kapsamlı hukuki danışmanlık sunuyoruz. Uzman Kadıköy ceza avukatı ekibimizle, müvekkillerimizin haklarını en etkin şekilde korumayı amaçlıyoruz.
📞 Hukuki durumunuzu değerlendirmek ve süreci haklarınızı koruyarak yönetmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Hizmetlerimize ve bilgilendirici içeriklerimize ulaşmak için YouTube kanalımızı da ziyaret edebilirsiniz.
📍 Ofisimiz: Caferağa Mahallesi General Asım Gündüz Caddesi No:102/3 Kadıköy/İSTANBUL
📞 Telefon: 0533 558 68 87
🌐 Web: https://bahariyehukuk.com/
🗺️ Yol tarifi için tıklayın.