Temyiz başvurusu, mahkemeler tarafından verilen kararların Yargıtay tarafından hukuka uygunluk yönünden denetlenmesini sağlayan en önemli kanun yollarından biridir. Yargılamanın adil ve doğru şekilde sonuçlanabilmesi için temyiz mekanizması, hem ceza hukuku hem de hukuk yargılamasında taraflara önemli bir güvence sunar. Vatandaşların adil yargılanma hakkının korunması, hukukun üstünlüğünün sağlanması ve mahkemeler arasında farklı uygulamaların önlenmesi bakımından temyiz kurumu kritik bir işleve sahiptir.
Temyiz süreci, özellikle istinaf mahkemelerinin verdiği kararların denetimi açısından büyük önem taşır. Çünkü istinaf, hem maddi olay hem de hukuk yönünden inceleme yaparken, temyiz yalnızca hukuka uygunluk denetimi yapar. Böylece Yargıtay, kanunların doğru yorumlanıp uygulanıp uygulanmadığını denetler ve ülke genelinde içtihat birliğini korur.
Bu yönüyle temyiz, yalnızca tarafların bireysel menfaatlerini korumakla kalmaz; aynı zamanda toplumsal güveni ve yargıya duyulan saygıyı artırır. Zira benzer olaylarda farklı kararların çıkması, hukuk güvenliğini zedeleyebilir. Yargıtay denetimi sayesinde bu risk ortadan kalkar ve hukuk düzeni içerisinde öngörülebilirlik sağlanır.
-
Temyiz Başvurusu Nedir?
1.1. Tanım
Temyiz başvurusu, istinaf mahkemelerinin verdiği kararların, Yargıtay tarafından hukuka uygunluk yönünden denetlenmesi sürecidir. Buradaki amaç, verilen kararların kanun hükümlerine ve usul kurallarına uygun şekilde alınmasını sağlamaktır.
Yargıtay, temyiz incelemesinde maddi vakıaları veya delilleri yeniden değerlendirmez. Örneğin, tanık ifadelerinin güvenilirliği ya da delillerin doğruluğu temyizde tartışmaya açılmaz. Yargıtay yalnızca:
Mahkemenin usule uygun karar verip vermediğini,
Kanunların doğru yorumlanıp uygulanıp uygulanmadığını,
Adil yargılanma hakkının ihlal edilip edilmediğini,
denetler.
Bu yönüyle temyiz, istinaf incelemesinden farklıdır. İstinaf mahkemesi hem vakıa hem de hukuk denetimi yaparken, temyiz yalnızca hukuka uygunluğu kontrol eder.
1.2. Hukuki Dayanak
Temyiz başvurusu, Türk hukuk sisteminde hem ceza hem de hukuk yargılamalarında düzenlenmiştir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK): Hukuk davalarında verilen kararların hangi şartlarda temyiz edileceğini düzenler.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK): Ceza davalarında temyiz yolunu ve sürelerini belirler.
Anayasa’nın 36. maddesi: “Herkes adil yargılanma hakkına sahiptir” hükmü ile temyiz yolunu anayasal güvence altına alır.
Ayrıca, Yargıtay Kanunu ve ilgili içtihatlar da temyiz sürecine ilişkin usul hükümlerini belirler.
Yargıtay’ın bu denetim görevi, hukuk birliğini sağlaması bakımından çok önemlidir. Örneğin farklı istinaf mahkemelerinin benzer olaylarda farklı kararlar vermesi, uygulamada belirsizlik yaratabilir. Temyiz başvurusu sayesinde bu tür farklılıklar Yargıtay tarafından giderilir ve ülke genelinde uygulama birliği sağlanır.
-
Temyiz Başvurusu Şartları
Temyiz başvurusu, her dava ve her karar için mümkün değildir. Bu nedenle hangi kişilerin temyiz yoluna başvurabileceği ve hangi kararların temyize tabi olduğu, kanunlarla belirlenmiştir.
2.1. Kimler Temyiz Başvurusu Yapabilir?
Temyiz başvurusunda bulunabilecek kişiler sınırlıdır. Bunlar:
Davanın tarafları (davacı ve davalı): Hukuk davalarında verilen kararların temyizi için tarafların başvuru hakkı vardır.
Sanık veya müdafii: Ceza davalarında sanık veya sanığın avukatı, aleyhlerine verilen hükmün temyizini talep edebilir.
Cumhuriyet Savcısı: Kamu düzenini ilgilendiren ceza yargılamalarında, savcı da hükmü temyiz edebilir.
Katılan (mağdur): Ceza davalarında mağdur veya suçtan zarar gören kişiler, davaya katılmış olmaları halinde hükmü temyiz edebilir.
➡️ Burada dikkat edilmesi gereken nokta, yalnızca “menfaati ihlal edilen” kişilerin temyiz yoluna başvurabileceğidir.
2.2. Hangi Kararlar Temyiz Edilebilir?
Her mahkeme kararı temyiz edilemez. Kanunda açıkça belirtilen sınırlamalar vardır.
Ceza davalarında:
İstinaf mahkemelerinin verdiği 5 yıl ve üzeri hapis cezaları,
Örgütlü suçlar, terör suçları gibi ağır ceza gerektiren kararlar,
temyize tabidir.
Hukuk davalarında:
Parasal değeri kanunda belirlenen sınırı aşan kararlar,
Nitelik itibarıyla kanun yoluna açık olan nihai kararlar,
temyiz edilebilir.
Temyize kapalı kararlar:
Kanunen kesin olduğu belirtilen kararlar,
Belirli parasal sınırın altında kalan hukuk davaları,
Sulh hukuk mahkemelerinin bazı kararları,
temyize konu olamaz.
➡️ Dolayısıyla, temyiz başvurusu yapılmadan önce kararın temyize tabi olup olmadığının incelenmesi gerekir. Aksi takdirde yapılan başvuru “usulden reddedilebilir”.
-
Temyiz Başvurusu Süresi
Temyiz başvurusu, kesin süreler içinde yapılmak zorundadır. Bu sürelerin geçirilmesi halinde karar kesinleşir ve temyiz hakkı ortadan kalkar. Bu nedenle süreler, temyiz yoluna başvuracak kişiler için hayati öneme sahiptir.
3.1. Ceza Davalarında
Ceza yargılamalarında temyiz süresi, kararın sanık, müdafii veya katılana tebliğ edilmesinden itibaren 15 gündür.
Eğer taraf duruşmada hazırsa, süre kararın yüzüne karşı okunmasıyla başlar.
Taraf yoksa, kararın tebliğ edilmesi gerekir ve süre bu tarihten itibaren işler.
➡️ Örneğin, sanığa 1 Mart’ta tebliğ edilen karar için temyiz süresi 16 Mart’ta sona erer. Bu tarihten sonra yapılan başvurular reddedilir.
3.2. Hukuk Davalarında
Hukuk muhakemesinde temyiz süresi, kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 haftadır (14 gün).
Karar duruşmada tarafların yüzüne karşı açıklanmışsa, süre tefhimle başlar.
Taraf duruşmada yoksa, süre kararın tebliğ edilmesiyle başlar.
➡️ Örneğin, 10 Mayıs’ta tebliğ edilen bir karar için son temyiz günü 24 Mayıs’tır.
3.3. Sürelerin Önemi
Temyiz süresinin kaçırılması, başvuru hakkının tamamen kaybedilmesine yol açar. Bu durumda artık Yargıtay incelemesi mümkün olmaz ve karar kesinleşir. Ancak bazı istisnai hallerde (örneğin mücbir sebep veya gecikmiş itiraz) hak kaybının önüne geçilebilir.
-
Temyiz Başvurusu Nasıl Yapılır?
Temyiz başvurusu, usule uygun bir şekilde yapılmalıdır. Hatalı veya eksik başvurular, sürecin reddedilmesine yol açabilir. Bu nedenle başvuru aşamalarının dikkatle takip edilmesi gerekir.
4.1. Dilekçe Verilmesi
Temyiz başvurusu, kararı veren mahkemeye sunulan temyiz dilekçesi ile yapılır. Dilekçenin usule uygun hazırlanması, sürecin sağlıklı işlemesi açısından kritik öneme sahiptir.
Dilekçede mutlaka yer alması gereken unsurlar şunlardır:
Kararın hangi yönlerden hukuka aykırı olduğu,
Usul hükümlerine veya maddi hukuka aykırılıklar,
Yargıtay’dan talep edilen hususlar (örneğin, kararın bozulması, düzeltilmesi).
➡️ Örnek: Ceza davasında haksız yere verilen bir mahkumiyet kararında, “tanığın dinlenmeden hüküm kurulması” veya “delillerin hukuka aykırı elde edilmesi” gibi gerekçeler dilekçeye yazılabilir.
4.2. Dilekçenin Mahkeme Tarafından Yargıtay’a Gönderilmesi
Dilekçe, doğrudan Yargıtay’a değil, kararı veren mahkemeye sunulur. Mahkeme, dilekçeyi dosya ile birlikte Yargıtay’a gönderir.
Bu aşamada, dosyanın eksiksiz şekilde gönderilmesi önemlidir. Eksik belge olması halinde Yargıtay, dosyayı iade edebilir.
4.3. İnceleme Usulü
Yargıtay, dosya üzerinde inceleme yapar.
Yeni tanık dinlemez,
Yeni delil toplamaz,
Yalnızca kararın usule ve kanuna uygun olup olmadığını denetler.
İnceleme sonunda Yargıtay; kararı onayabilir, bozabilir veya bazı durumlarda küçük usuli hataları düzelterek onama yoluna gidebilir.
➡️ Bu nedenle, temyiz dilekçesinin sadece hukuka aykırılıkları göstermesi yeterlidir; olayların yeniden tartışılması mümkün değildir.
-
Temyiz Başvurusu Sonuçları
Yargıtay, temyiz başvurusu üzerine yaptığı inceleme sonucunda üç farklı karar verebilir. Bu kararlar, davanın geleceğini doğrudan etkiler.
5.1. Kararın Onanması
Eğer yerel mahkeme veya istinaf mahkemesi tarafından verilen karar usul ve yasaya uygun bulunursa, Yargıtay kararı onaylar (onama kararı).
Bu durumda karar kesinleşir ve artık başka bir kanun yoluna gidilemez (istisna: Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru veya AİHM başvurusu).
Onama kararıyla birlikte dava süreci sona ermiş olur.
➡️ Örnek: Ceza davasında verilen mahkumiyet kararında, tüm usul işlemleri doğru yapılmış ve hukuka aykırılık bulunmamışsa Yargıtay kararı onar.
5.2. Kararın Bozulması
Eğer Yargıtay, kararın hukuka aykırı olduğuna kanaat getirirse, kararı bozar (bozma kararı). Bozma halinde dosya, yeniden görüşülmek üzere ilgili mahkemeye gönderilir.
Mahkeme, Yargıtay’ın bozma gerekçelerine uymak zorundadır.
Ancak bazı durumlarda mahkeme önceki kararında ısrar edebilir. Bu durumda dosya tekrar Yargıtay’a gelir ve Yargıtay Ceza Genel Kurulu veya ilgili daire nihai kararı verir.
➡️ Örnek: Hukuka aykırı elde edilen bir delile dayanılarak mahkumiyet kararı verilmişse, Yargıtay bu kararı bozar.
5.3. Düzeltme Kararı
Bazı durumlarda Yargıtay, küçük usuli eksiklikler veya hesap hataları tespit edebilir. Bu hallerde kararı tamamen bozmak yerine düzeltme kararı verir ve düzeltilmiş şekliyle onar.
Böylece hem sürecin uzaması engellenir hem de hukuka uygunluk sağlanmış olur.
➡️ Örnek: Cezanın alt ve üst sınırları doğru belirlenmiş ancak hesaplamada hata yapılmışsa, Yargıtay kararı düzelterek onaylar.
-
Temyiz Başvurusu ve İstinaf Arasındaki Fark
Türk yargı sisteminde hem istinaf hem de temyiz, taraflara verilen kararlara karşı itiraz hakkı tanıyan kanun yollarıdır. Ancak bu iki yolun kapsamı, inceleme sınırları ve sonuçları birbirinden farklıdır.
6.1. İstinaf
Kapsam: Hem maddi olay hem de hukuki açıdan inceleme yapılır.
Amaç: Yerel mahkemenin kararında hem delillerin değerlendirilmesi hem de hukuka uygunluk denetlenir.
Yetkili Mahkeme: Bölge Adliye Mahkemeleri (BAM).
Örnek: Tanık beyanlarının yanlış değerlendirildiği iddia edilirse, istinaf mahkemesi tanıkları yeniden dinleyebilir, delilleri tekrar inceleyebilir.
6.2. Temyiz
Kapsam: Sadece kararın hukuka uygunluğu incelenir. Maddi vakıalar ve deliller yeniden değerlendirilmez.
Amaç: Kanunların doğru yorumlanıp uygulanıp uygulanmadığını denetlemek ve ülke genelinde uygulama birliği sağlamaktır.
Yetkili Mahkeme: Yargıtay.
Örnek: Yerel mahkeme usule aykırı şekilde sanığı savunma hakkından mahrum bırakmışsa, Yargıtay bu kararı bozabilir. Ancak delillerin değerlendirilmesine yeniden girmez.
6.3. Temel Farklar
İnceleme Alanı: İstinaf → olay ve hukuk, Temyiz → yalnızca hukuk.
Mahkeme: İstinaf → Bölge Adliye Mahkemesi, Temyiz → Yargıtay.
Sonuç: İstinaf sonrası karar hâlâ kesinleşmemiş olabilir, temyiz sonrası verilen Yargıtay kararı ise çoğunlukla kesindir.
➡️ Bu nedenle temyiz, adalet sisteminin en üst denetim aşamasını oluşturan, kanunların ülke genelinde aynı şekilde uygulanmasını garanti altına alan mekanizmadır.
-
Temyiz Başvurusu ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
7.1. Temyiz başvurusu için avukat zorunlu mudur?
Hayır, zorunlu değildir. Ancak usul hatalarının yapılmaması ve hak kaybı yaşanmaması için özellikle ceza hukuku avukatından destek almak faydalıdır.
7.2. Temyiz başvurusu ücreti ne kadardır?
Dosyanın türüne göre değişmekle birlikte temyiz harçları ve masraf kalemleri ödenmelidir. Bu tutarlar her yıl güncellenir.
7.3. Temyiz başvurusu reddedilirse başka yol var mı?
Evet. Bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesi’ne, ardından Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuru imkanı vardır.
7.4. Temyiz başvurusu süresi kaç gündür?
Ceza davalarında 15 gün, hukuk davalarında 2 haftadır. Sürenin geçirilmesi halinde başvuru hakkı kaybedilir.
7.5. Temyiz başvurusu kararı kesin midir?
Evet. Yargıtay’ın onama veya bozma kararları kural olarak kesindir. Ancak istisnai hallerde karar düzeltme yolu mümkündür.
7.6. Temyiz başvurusu hangi mahkemeye yapılır?
Başvuru, kararı veren mahkemeye dilekçe sunularak yapılır. Mahkeme dosyayı Yargıtay’a gönderir.
7.7. Temyiz başvurusunda yeni delil sunulabilir mi?
Hayır. Yargıtay, sadece mevcut dosyayı inceleyerek kararın hukuka uygun olup olmadığını denetler. Yeni delil toplanmaz.
7.8. Temyiz başvurusu sırasında infaz durur mu?
Ceza davalarında temyiz edilen karar kesinleşmediği için çoğu durumda infaz ertelenir. Ancak bazı istisnai hallerde infaz devam edebilir.
7.9. Temyiz başvurusu hangi davalarda yapılamaz?
Kanunen kesin olduğu belirtilen kararlar ve belirli parasal sınırın altındaki hukuk davaları temyiz edilemez.
7.10. Temyiz başvurusu ne kadar sürer?
Dosyanın yoğunluğuna ve Yargıtay’ın iş yüküne göre değişir. Ortalama birkaç ay ile birkaç yıl arasında sürebilir.
-
Temyiz Hangi Hukuk Dallarında Uygulanır?
Temyiz başvurusu, yalnızca ceza davalarında değil; hukukun birçok alanında taraflara tanınan önemli bir kanun yoludur. İstinaf mahkemelerinin verdiği kararların ardından Yargıtay’a yapılan bu başvuru, hem bireylerin haklarını korumak hem de ülke genelinde uygulama birliğini sağlamak açısından kritik öneme sahiptir. Ancak her davada temyiz hakkı bulunmaz; kanun koyucu bazı kararları kesin nitelikte düzenlemiştir.
8.1. Ceza Hukuku ve Davaları – Ceza Hukuku Avukatı
Ceza hukuku ve davaları, temyiz yolunun en çok kullanıldığı alanlardan biridir. Ağır ceza mahkemelerinin verdiği hükümler, 5 yıl ve üzeri hapis cezaları ile örgütlü suçlara ilişkin kararlar Yargıtay denetimine tabidir. Temyiz sürecinde Yargıtay yalnızca hukuka uygunluğu inceler. Bu nedenle, sanıkların veya mağdurların süreci etkin şekilde yürütmek için deneyimli bir ceza hukuku avukatı ile hareket etmesi büyük önem taşır.
8.2. Boşanma Davaları – Boşanma Avukatı
Aile hukukunun en hassas alanlarından biri olan boşanma davaları, tarafların hayatında doğrudan etkiler yaratan kararlara sahiptir. Boşanma, velayet, nafaka ve mal paylaşımı gibi konulara ilişkin kararlar istinaf sonrası Yargıtay incelemesine konu olabilir. Temyiz sürecinde usul hatalarının yapılmaması için alanında uzman bir boşanma avukatı ile çalışmak, hak kayıplarını önlemek açısından kritik önemdedir.
8.3. Miras Hukuku – Miras Hukuku Avukatı
Mirasın paylaşımı, vasiyetnamenin iptali, mirastan mal kaçırma (muris muvazaası) ve mirasçılıktan çıkarma gibi uyuşmazlıklar da temyiz yoluna konu olabilir. Bu tür davalar yüksek ekonomik değerler barındırdığı ve aile içi dengeleri etkilediği için Yargıtay denetimi adil kararların oluşmasına katkı sağlar. Temyiz dilekçesinin doğru hazırlanması ve sürecin takibi için miras hukuku alanında uzman bir miras hukuku avukatı ile hareket edilmesi son derece önemlidir.
8.4. İş Davaları – İş Avukatı
İşçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıklarda verilen kararlar, belirli parasal sınırları aşması halinde Yargıtay’a götürülebilir. İş davaları kapsamında kıdem ve ihbar tazminatı, işe iade, fazla mesai, yıllık izin alacağı gibi konular öne çıkar. Bu davalar hem işçinin emeğinin korunması hem de işverenin haklarının gözetilmesi açısından önemlidir. Temyiz aşamasında doğru bir strateji kurmak için deneyimli bir iş avukatı desteği almak, hak kayıplarını önler.
8.5. Kiracı ve Malik Davaları – Kira Avukatı – Gayrimenkul Avukatı
Kiracı ve malik davaları da temyiz yoluna konu olabilen davalar arasında yer alır. Özellikle kira tespiti, kira uyarlaması, tahliye, ecrimisil (haksız işgal tazminatı) ve ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davaları bu kapsamdadır. Kararların Yargıtay denetimine götürülmesi, hem kiracıların barınma hakkını hem de maliklerin mülkiyet hakkını güvence altına alır. Sürecin hatasız yürütülmesi için deneyimli bir kira avukatı veya gayrimenkul avukatı ile çalışmak büyük önem taşır.
➡️ Görüldüğü gibi temyiz, yalnızca ceza hukukunda değil; boşanma davaları, miras hukuku, iş davaları, kiracı ve malik davaları gibi özel hukuk alanlarında da taraflara tanınan bir kanun yoludur. Ancak temyiz imkanı her davada geçerli değildir; parasal sınırlar ve özel kanuni düzenlemeler dikkate alınmalıdır.
Sonuç
Temyiz başvurusu, adalet sisteminin en önemli denetim mekanizmalarından biridir. Yargıtay’ın denetimi sayesinde, yerel ve istinaf mahkemelerinin verdiği kararların kanunlara ve usule uygunluğu incelenir. Bu süreç, yalnızca bireylerin adil yargılanma hakkını korumakla kalmaz, aynı zamanda ülke genelinde hukuki istikrar ve içtihat birliğini de sağlar. Böylece benzer olaylarda farklı kararların ortaya çıkmasının önüne geçilir, yargıya olan güven güçlendirilir.
Temyiz başvurusunun en kritik yönlerinden biri, sürelerin titizlikle takip edilmesi ve dilekçelerin doğru hazırlanmasıdır. Aksi halde hak kayıpları yaşanabilir ve kişi bir daha itiraz yoluna başvuramaz. Bu nedenle temyiz, sadece bir “itiraz hakkı” değil, aynı zamanda hukuki bilgi ve deneyim gerektiren bir süreçtir.
Bahariye Hukuk olarak, temyiz başvurusu sürecinde müvekkillerimize profesyonel destek sağlıyor; gerekli delillerin hukuka uygun biçimde dosyaya yansıtılmasını, dilekçelerin eksiksiz hazırlanmasını ve sürecin yasal çerçevede yürütülmesini sağlıyoruz. Deneyimli Kadıköy ceza avukatı ekibimiz, özellikle ceza hukuku ve davaları alanında uzmanlaşmış olup, hem ceza hem de hukuk davalarında temyiz aşamasında etkin hukuki savunma sağlamaktadır.
Unutulmamalıdır ki, temyiz başvurusu yalnızca teknik bir prosedür değil; bireylerin haklarını koruyan, hukukun doğru uygulanmasını güvence altına alan bir anayasal haktır. Bu hakkın en verimli şekilde kullanılabilmesi için uzman bir avukat desteği almak, hem bireyler hem de kurumlar açısından kritik öneme sahiptir.
📞 Hukuki durumunuzu değerlendirmek ve süreci haklarınızı koruyarak yönetmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Hizmetlerimize ve bilgilendirici içeriklerimize ulaşmak için YouTube kanalımızı da ziyaret edebilirsiniz.
📍 Ofisimiz: Caferağa Mahallesi General Asım Gündüz Caddesi No:102/3 Kadıköy/İSTANBUL
📞 Telefon: 0533 558 68 87
🌐 Web: https://bahariyehukuk.com/
🗺️ Yol tarifi için tıklayın.