Mirasçı Atama ve Vasiyetname Düzenleme

Miras hukuku, bireylerin vefatlarından sonra malvarlıklarının kimlere ve nasıl geçeceğini düzenleyen önemli bir hukuk dalıdır. Her bireyin, ölümünden sonra geride bırakacağı mirasın paylaşım süreciyle ilgili söz hakkı bulunmaktadır. Bu kapsamda, mirasçı atama ve vasiyetname düzenleme, kişilerin özel isteklerinin hukuki güvence altına alınmasının başlıca yollarındandır.

Mirasçı Atama Nedir?

Mirasçı atama, bir kişinin ölümünden sonra malvarlığının tamamı veya belirli bir kısmının geçmesini istediği kişiyi açıkça belirlemesidir. Türk Medeni Kanunu’na göre bu işlem, vasiyetname veya miras sözleşmesi yoluyla yapılabilir. Mirasçı, yasal mirasçılardan biri olabileceği gibi, miras hakkı olmayan bir kişi de olabilir. Örneğin, bir kişi herhangi bir kan bağı bulunmayan bir arkadaşını veya bir kurumu da mirasçısı olarak atayabilir.

Yasal Mirasçılar ve Atanmış Mirasçılar

Miras hukuku bakımından mirasçılar iki ana gruba ayrılır: yasal mirasçılar ve atanmış mirasçılar. Her iki grup da mirastan pay alabilir; ancak aralarındaki fark, miras hakkının kaynağıdır. Yasal mirasçılık kanundan doğarken, atanmış mirasçılık kişisel iradeye dayanır.

1. Yasal Mirasçılar

Yasal mirasçılar, miras bırakan kişinin herhangi bir beyanı veya düzenlemesi olmasa dahi, kanunen mirastan pay alma hakkına sahip kişilerdir. Türk Medeni Kanunu’na göre yasal mirasçılar belirli derecelere göre sistematik bir şekilde sıralanmıştır:

Birinci derece mirasçılar: Miras bırakanın altsoyu olan çocukları ve onların çocuklarıdır (torunlar). Çocukların her biri mirastan eşit pay alır. Ölen çocuğun yerini, onun altsoyu (torun) alır.

İkinci derece mirasçılar: Altsoy bulunmuyorsa, miras bırakanın anne ve babası ile onların altsoyudur (kardeşler, yeğenler). Anne ve baba mirası eşit şekilde paylaşır. Anne veya babadan biri ölmüşse, onun payı altsoyu tarafından devralınır.

Üçüncü derece mirasçılar: Eğer ne altsoy ne de anne-baba ve onların altsoyu hayattaysa, miras büyükanne ve büyükbaba ile onların çocuklarına (hala, amca, teyze, dayı) geçer.

Sağ kalan eş: Sağ kalan eş her durumda yasal mirasçıdır ancak mirastaki payı, mirasın diğer yasal mirasçılarla birlikte değerlendirilmesine göre değişir:

Altsoy ile birlikteyse mirasın 1/4’ü,

Anne-baba veya kardeşlerle birlikteyse 1/2’si,

Büyükanne-büyükbaba ve onların altsoyu ile birlikteyse 3/4’ü,

Hiçbir yasal mirasçı yoksa mirasın tamamı sağ kalan eşe geçer.

Devlet: Miras bırakanın hiçbir yasal veya atanmış mirasçısı yoksa, miras kanunen devlete kalır. Bu duruma “sahipsiz miras” (terekenin devlete geçmesi) denir.

2. Atanmış Mirasçılar

Atanmış mirasçılar, miras bırakan kişinin vasiyetname veya miras sözleşmesi ile kendi isteği doğrultusunda belirlediği mirasçılardır. Bu kişiler, kan hısımlarından biri olmak zorunda değildir; hatta bir dernek, vakıf veya kamu kurumu dahi atanmış mirasçı olabilir.

Atanmış mirasçının bazı özellikleri şunlardır:

Miras bırakan isterse tüm malvarlığını, isterse sadece bir kısmını atanmış mirasçılara bırakabilir.

Atama tek bir kişiye yapılabileceği gibi, birden fazla kişiye de yapılabilir.

Atanmış mirasçı, yasal mirasçılardan biri de olabilir. Örneğin, kişi hem çocuğunu yasal mirasçı olarak bırakabilir hem de aynı kişiyi vasiyetnameyle özel olarak atanmış mirasçı yapabilir.

Ancak önemli bir sınırlama bulunmaktadır:
Atanmış mirasçılar lehine yapılan tasarruflar, saklı paylı mirasçıların haklarını zedeleyemez. Saklı paylı mirasçıların kanunen korunmuş belirli oranlarda miras hakları vardır. Miras bırakan bu payları ihlal edemez.

Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir?

Altsoy (çocuklar, torunlar),

Anne ve baba (altsoy yoksa),

Sağ kalan eş.

Saklı pay oranları şu şekildedir:

Altsoy için yasal miras payının yarısı,

Anne ve baba için yasal miras payının 1/4’ü,

Sağ kalan eş için yasal miras payının tamamı veya bir bölümü (diğer mirasçılara bağlı olarak).

Miras bırakan, saklı paylı mirasçıları tamamen mirastan mahrum bırakamaz. Eğer böyle bir işlem yapılırsa, saklı pay sahibi mirasçılar tenkis davası açarak haklarını geri alabilirler.

Mirasçı Atamanın Hukuki Şartları

Mirasçı atamak, kişinin ölümünden sonra malvarlığının kimlere geçeceğini belirlemesine imkân tanıyan önemli bir hukuki işlemdir. Ancak bu işlemin geçerli ve bağlayıcı olabilmesi için bazı temel şartların sağlanması gerekir. Aksi takdirde yapılan atama geçersiz sayılabilir ve miras yasal düzenlemelere göre paylaştırılır.

1. Ayırt Etme Gücünün Bulunması (Fiil Ehliyeti)

Miras bırakanın ayırt etme gücüne sahip olması, yani kendi kararlarını anlayabilecek ve değerlendirebilecek zihinsel yeterliliğe sahip olması zorunludur. Bu koşul, hem vasiyetname hem de miras sözleşmesi için temel bir geçerlilik şartıdır. Ayırt etme gücü olmayan kişilerin yaptığı mirasçı atamaları, hukuken geçersiz sayılır.

Bu nedenle özellikle yaşlılık, hastalık veya psikolojik durumlar söz konusuysa, işlemlerin ileride iptal edilmemesi için bir miras hukuku avukatı desteğiyle sürecin yürütülmesi tavsiye edilir.

2. Geçerli Bir Hukuki Araçla Yapılmış Olması

Mirasçı atama işlemi, mutlaka hukuken tanınan yollardan biriyle yapılmalıdır. Türk Medeni Kanunu’na göre bu yollar:

Vasiyetname (tek taraflı irade beyanı),

Miras sözleşmesi (karşılıklı anlaşmaya dayalı).

Kişi, dilediği şekilde bir mektup yazarak ya da sözlü olarak mirasçı atadığını beyan ederse, bu beyan ancak yasal şekil şartlarına uygunsa geçerli olur. Aksi takdirde, mahkemeler bu beyanları dikkate almaz.

3. Şekil Şartlarına Uygunluk

Mirasçı atama işlemi için yapılan vasiyetnamenin veya miras sözleşmesinin, Türk Medeni Kanunu’nda belirtilen şekil şartlarına uygun olması gerekir. Aksi takdirde, içerik doğru olsa bile hukuki geçerlilik kazanmaz.

Vasiyetnamenin üç geçerli şekli vardır:

Resmi Vasiyetname: Noter huzurunda düzenlenir, bir memur ve iki tanığın katılımıyla gerçekleştirilir. En güvenli ve iptale en kapalı yöntemdir.

El Yazılı Vasiyetname: Tamamı miras bırakanın kendi el yazısıyla yazılır, tarih atılır ve imzalanır. Daktilo veya bilgisayar çıktısı geçerli değildir.

Sözlü Vasiyetname: Ancak olağanüstü durumlarda (deprem, savaş, ölüm riski gibi) yapılabilir ve iki tanık huzurunda gerçekleştirilir.

Miras Sözleşmesi ise:

Karşılıklı irade beyanına dayanır ve mutlaka noter huzurunda yapılması gerekir. Taraflar arasında bir sözleşme ilişkisi doğduğu için geri alınması vasiyetnameye göre daha sınırlıdır.

4. Saklı Pay Kurallarına Uygunluk

Mirasçı ataması yapılırken, miras bırakan kişinin saklı paylı mirasçıların haklarını zedelememesi gerekir. Türk hukukuna göre, belirli yakın akrabaların mirastan belirli oranlarda pay alma hakları vardır ve bu haklar miras bırakanın tasarrufu ile tamamen ortadan kaldırılamaz.

Saklı paylı mirasçılar şunlardır:

Altsoy (çocuklar, torunlar),

Anne ve baba (altsoy yoksa),

Sağ kalan eş.

Saklı paylar, yasal miras paylarının belirli bir oranıdır (örneğin çocuklar için yarısı). Eğer miras bırakan, tüm malvarlığını atanmış bir mirasçıya bırakarak bu oranlara uymazsa, saklı pay sahibi kişiler tenkis davası açarak eksik kalan paylarını talep edebilirler.

5. Açıklık ve Anlaşılabilirlik

Mirasçı atama işlemlerinde dilin açık, net ve tereddüde mahal bırakmayacak şekilde kullanılması gerekir. Karışıklık yaratan, çelişkili veya yorumlamaya açık ifadeler, ileride mirasçılar arasında uyuşmazlıklara neden olabilir. Özellikle vasiyetname düzenlenirken kişilerin açık kimlik bilgileri, hangi malların kime bırakıldığı ve paylaşım oranları net olarak belirtilmelidir.

6. Zorlayıcı Hallerin Etkisi

Bazı durumlarda miras bırakan kişi, baskı altında ya da aldatma sonucu vasiyetname veya miras sözleşmesi yapmış olabilir. Bu tür hallerde yapılan mirasçı atamaları, iptal davasına konu edilebilir. Mirasçılardan biri, baskı, tehdit veya hile nedeniyle yapılan işlemi mahkemeye taşıyarak geçersizliğini ileri sürebilir.

Sonuç olarak, mirasçı atamak ciddi ve teknik bir hukuki işlemdir. Her ne kadar kişinin bireysel tasarruf hakkı çerçevesinde yapılan bir beyan olsa da, kanuni sınırların dışına çıkıldığında mirasçı atamasının geçersiz sayılması veya mirasçılar arasında uzun süren uyuşmazlıklara yol açması mümkündür. Bu nedenle, hem işlemin şekli hem de içeriği dikkatle hazırlanmalı; mümkünse sürecin başından itibaren deneyimli bir miras avukatı ile çalışılmalıdır.

Vasiyetname Nedir?

Vasiyetname, bir kişinin ölümünden sonra malvarlığının nasıl paylaşılacağına dair iradesini yazılı veya sözlü şekilde ortaya koyduğu hukuki bir belgedir. Vasiyetname, mirasçı atamanın en sık kullanılan yoludur.

Vasiyetname Türleri

Resmi Vasiyetname: Noter huzurunda düzenlenir. En güvenli ve geçerliliği en yüksek vasiyetname türüdür.

El Yazılı Vasiyetname: Tamamı miras bırakan tarafından el yazısıyla yazılır, tarih atılır ve imzalanır.

Sözlü Vasiyetname: Sadece olağanüstü durumlarda (örneğin savaş, ölüm riski vb.) iki tanık huzurunda yapılabilir.

Vasiyetname Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Vasiyetname düzenlerken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

Açık, net ve anlaşılır bir dil kullanılmalı,

Tüm malvarlıkları ve atanacak mirasçılar net bir şekilde belirtilmeli,

Tarih ve imza mutlaka yer almalı (özellikle el yazılı vasiyetnamelerde),

Saklı paylı mirasçıların yasal hakları ihlal edilmemeli,

Gerekli görüldüğünde noter veya avukat desteği alınmalı.

Mirasçı Atamanın İptali veya Değiştirilmesi

Miras bırakan kişi, hayatı boyunca malvarlığı üzerinde tam tasarruf yetkisine sahiptir. Bu kapsamda, vasiyetname ile yaptığı mirasçı atamasını iptal etme veya yeni bir irade beyanı ile değiştirme hakkına da sahiptir. Bu hak, kişinin vefatına kadar geçerli olan ve kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak niteliğindedir.

1. Vasiyetname Serbestisi ve Geri Alınabilirlik

Türk Medeni Kanunu’na göre vasiyetname, tek taraflı bir irade beyanıdır ve miras bırakanın yaşamı boyunca her zaman geri alınabilir. Bu sebeple yapılan her vasiyetname, yeni bir vasiyetnameyle ortadan kaldırılabilir veya değiştirilebilir. Ayrıca miras bırakan, bir vasiyetnamenin yalnızca belirli hükümlerini iptal edip geri kalanını geçerli tutmayı da tercih edebilir.

2. Değişiklik Usulleri

Mirasçı atamasının iptali ya da değiştirilmesi için hukuka uygun şekillerde işlem yapılması gerekir. Değişiklikler şu yollarla gerçekleştirilebilir:

1. a) Yeni Vasiyetname Düzenleme

En yaygın yöntem, önceki vasiyetnamenin hükümlerini ortadan kaldıracak şekilde yeni bir vasiyetname düzenlemektir. Yeni düzenleme, önceki vasiyetnamenin açıkça iptal edildiğini belirten bir ifade içerebileceği gibi, önceki hükümlerle çelişen yeni düzenlemeler de önceki vasiyeti hükümsüz kılabilir.

1. b) El Yazılı veya Resmi Vasiyetnameyle Değişiklik

Miras bırakan, vasiyetnameyi düzenlediği yöntemle ya da başka bir geçerli yolla da değişiklik yapabilir. Örneğin el yazılı bir vasiyetnameyle yapılan mirasçı ataması, daha sonra noter huzurunda düzenlenen resmi bir vasiyetnameyle değiştirilebilir.

1. c) Vasiyetnamenin Fiziksel Yok Edilmesi

Vasiyetnamenin bizzat miras bırakan tarafından yok edilmesi (örneğin yırtılması veya yakılması), vasiyetin iptali anlamına gelebilir. Ancak bu tür fiziksel yok etmenin, miras bırakanın özgür iradesiyle yapıldığının açıkça ispatlanması gerekir. Aksi halde vasiyetnamenin geçerli olduğu ileri sürülebilir.

1. d) Miras Sözleşmesinin Feshi

Miras sözleşmesi karşılıklı bir anlaşmaya dayanır. Bu nedenle tek taraflı olarak kolayca feshedilemez. Ancak tarafların karşılıklı mutabakatı ile sözleşme sona erdirilebilir veya iptal edilebilir. Aksi halde, mirasçı atamasının değiştirilmesi mümkün olmayabilir.

3. Vasiyet Ehliyeti ve Geçerlilik Koşulları

Yeni bir vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için, miras bırakanın düzenleme sırasında vasiyet ehliyetine sahip olması zorunludur. Bu şu anlamlara gelir:

Ayırt etme gücüne sahip olmalı (zihinsel yeterlilik),

Ergin veya kısıtlı değilse, temyiz kudreti bulunmalı,

Düzenleme anında kendi iradesiyle hareket etmiş olmalı.

Eğer vasiyetname değişikliği baskı, zorlama, tehdit veya aldatma sonucu yapılmışsa, iptal davası açılarak hükümsüz kılınabilir.

4. İptal ve Tenkis Davalarına Konu Olabilecek Haller

Yeni düzenlenen vasiyetnamede yapılan mirasçı ataması, saklı payların ihlali gibi sebeplerle iptale konu olabilir. Örneğin, miras bırakan ikinci eşine tüm malvarlığını bırakmak isterken çocuklarının saklı paylarını ihlal etmişse, çocuklar tenkis (azaltma) davası açabilir.

Ayrıca, vasiyetnamenin iptali davası şu hallerde gündeme gelebilir:

Vasiyet ehliyeti yokluğu,

Yanılma, aldatma, korkutma (irade fesadı),

Hukuka ve ahlaka aykırı içerik,

Şekil şartlarına aykırılık.

5. Vasiyetnamenin İptali Halinde Ne Olur?

Geçerli bir gerekçeyle iptal edilen vasiyetname hükümsüz sayılır. Bu durumda miras, Türk Medeni Kanunu’ndaki yasal mirasçılık hükümlerine göre paylaştırılır. Eğer önceki başka bir vasiyetname varsa ve geçerliyse, bu düzenleme devreye girer.

6. Uygulamada Sık Karşılaşılan Durumlar

Birden çok vasiyetname: Kimi zaman bir kişinin birden fazla vasiyetname bıraktığı görülür. En son tarihli olan vasiyetname, geçerli ve bağlayıcı kabul edilir.

Tarihsiz vasiyetname: Vasiyetnamenin tarih içermemesi, hangi vasiyetnamenin geçerli olduğunun belirlenmesini zorlaştırır. Bu nedenle vasiyetname mutlaka gün/ay/yıl bilgisi ile düzenlenmelidir.

Noterde kayıtlı eski vasiyetin iptali unutulmuş olabilir: Eski bir vasiyetname noter kaydında kalsa bile, daha sonra el yazılı olarak yapılan yeni bir vasiyetnamenin geçerli olması mümkündür. Ancak bunun ispatı davalara konu olabilir.

Mirasçı Atamanın Saklı Paylara Etkisi

Miras bırakan kişi, malvarlığı üzerinde geniş bir tasarruf yetkisine sahiptir. Ancak bu serbesti, sınırsız değildir. Türk Medeni Kanunu, bazı yakın akrabaları saklı pay sahibi olarak tanımış ve bu kişilerin mirastan belirli oranlarda pay alma hakkını güvence altına almıştır. Bu nedenle, mirasçı ataması yapılırken saklı pay kurallarına uyulmaması halinde, yapılan tasarruflar tenkis (azaltma) davasına konu olabilir ve geçersiz hale gelebilir.

Mirasçı Atamasında Saklı Payın Önemi

Saklı pay, bir anlamda zorunlu miras hakkıdır. Miras bırakan kişi, vasiyetname ya da miras sözleşmesiyle tüm malvarlığını başkalarına bırakmak istese dahi, saklı paylı mirasçıların bu kanuni haklarını tamamen ortadan kaldıramaz. Aksi halde, bu kişiler yasal yollara başvurarak saklı paylarını geri alabilirler.

Örneğin, bir kişi tüm malvarlığını bir vakfa bırakmak istese bile, çocuklarının saklı payına karşılık gelen oranı bu tasarruftan hariç tutmak zorundadır. Aksi halde çocuklar tenkis davası açarak bu vakıf lehine yapılan vasiyetin bir kısmını iptal ettirebilir.

Saklı Pay Sahipleri Kimlerdir?

Türk Medeni Kanunu’na göre saklı pay hakkı olan kişiler şunlardır:

Altsoy: Çocuklar, torunlar, torun çocukları gibi miras bırakanın soyundan gelenler.

Anne ve baba: Eğer altsoy yoksa, anne ve baba da saklı pay sahibidir.

Sağ kalan eş: Yasal mirasçı olduğu gibi, saklı paylı mirasçı olarak da belirli oranlarda hak sahibidir.

Saklı Pay Oranları

Saklı payların oranı, yasal miras payı üzerinden hesaplanır. Türk Medeni Kanunu’na göre:

Altsoy için: Yasal miras payının yarısı saklı paydır.

Anne ve baba için: Yasal miras payının 1/4’ü saklı paydır (altsoy yoksa).

Sağ kalan eş için: Yasal miras payının tümü veya duruma göre 1/4’ü ile 3/4’ü arasındaki kısmı saklı pay olarak korunur.

Bu oranlar, miras bırakanın tasarruf özgürlüğünü sınırlayan en temel hukuki sınırlardır.

Saklı Pay İhlali Nasıl Ortaya Çıkar?

Miras bırakan kişi, vasiyetnamesinde tüm malvarlığını bir arkadaşına, kuruma ya da başka bir aile üyesine bırakabilir. Ancak bu durumda saklı pay sahibi mirasçılar miras bırakanın ölümünden sonra durumu fark ederek:

Mirasın tümüne ya da bir kısmına müdahale edebilir,

Kendilerine düşen saklı payı talep edebilir,

Gerekirse tenkis davası açarak bu hakkı yargı yoluyla elde edebilirler.

Bu nedenle vasiyetname hazırlanırken, özellikle saklı pay sahiplerinin varlığı ve bu kişilerin alması gereken asgari oranlar göz önünde bulundurulmalıdır. Aksi halde vasiyetnamenin bir bölümü iptal edilerek yeniden hesaplama yapılması gerekebilir.

Tenkis Davası Nedir?

Tenkis davası, saklı pay sahibi mirasçıların haklarının ihlal edildiği durumlarda açtıkları bir dava türüdür. Bu davada amaç, miras bırakanın yaptığı kazandırmaların, yasal sınırlara çekilerek saklı payın iade edilmesini sağlamaktır.

Tenkis Davasının Özellikleri:

Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi.

Dava Süresi: Mirasçı, saklı payının ihlal edildiğini öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde ve her hâlükârda mirasın açılmasından itibaren 10 yıl içinde dava açmalıdır.

Taraflar: Saklı payı ihlal edilen mirasçı, lehine kazandırma yapılan kişiye karşı dava açar.

Uygulamada Sık Görülen İhlal Durumları

Miras bırakanın tüm malvarlığını tek bir kişiye bırakması,

Hayattayken yaptığı bağış ve hibelerle diğer mirasçıları mirastan fiilen mahrum bırakması,

Mirasçı atarken saklı payları hesaba katmaması,

Özel bir kişiye ya da kuruma yapılan aşırı mal devri.

Saklı Payların Korunması Neden Önemlidir?

Saklı pay düzenlemesi, aile içi dengeyi korumaya yönelik bir hukuk kuralıdır. Bu düzenleme sayesinde;

Aile fertleri arasında adil bir dağılım sağlanır,

Özellikle çocuklar gibi korunmaya muhtaç kişiler mirastan mahrum kalmaz,

Miras üzerindeki kişisel tasarruflar denetim altına alınır.

Ancak bazı özel durumlarda miras bırakanın saklı paylı mirasçıyı mirasçılıktan çıkarma (ıskat) hakkı da vardır. Örneğin, mirasçının miras bırakana ağır bir suç işlemesi, aile bağlarını koparacak nitelikte davranışlarda bulunması gibi durumlarda bu yol kullanılabilir. Fakat ıskat işlemi de yine şekle bağlı olarak ve gerekçeli şekilde vasiyetname ile yapılmalıdır.

Mirasçı Atama Süreci Nasıl İşler?

Mirasçı atama süreci, görünüşte basit bir irade beyanı gibi görünse de aslında hem şekli hem de maddi hukuki sonuçları itibarıyla dikkatle yönetilmesi gereken, teknik yönü güçlü bir işlemdir. Bu süreç, kişinin hayattayken yaptığı bilinçli tercihler ile başlar ve vefatından sonra hukuk düzeni tarafından devreye alınarak tamamlanır.

Aşağıda mirasçı atama sürecinin temel adımları detaylı şekilde açıklanmıştır:

1. Karar Verme: Kime Ne Bırakmak İstediğinizi Belirleyin

İlk adım, kişinin malvarlığını ölümünden sonra kime veya kimlere bırakmak istediğine dair bilinçli ve net bir karar vermesidir. Bu karar yalnızca kan bağına dayalı olmak zorunda değildir; arkadaş, yardımcı personel, kurumlar (vakıf, dernek, üniversite gibi) veya dini yapılar da mirasçı olarak atanabilir. Bu aşamada kişi şunları düşünmelidir:

Tüm malvarlığı mı bırakılacak yoksa sadece belirli bir kısmı mı?

Aynı anda birden fazla kişiye mi yoksa tek bir kişiye mi bırakılacak?

Atanacak kişi yasal mirasçılardan biri mi, değilse saklı payı olan var mı?

Malların türü ve niteliği ne (gayrimenkul, nakit, hisse, sanat eseri vb.)?

Bu kararların netleşmesi, sonraki adımların sağlıklı ilerlemesi açısından kritiktir.

2. Şekil Seçimi: Uygun Vasiyetname Türüne Karar Verin

Mirasçı atamanın geçerli olabilmesi için Türk Medeni Kanunu’na uygun şekilde yazılı veya zorunlu hallerde sözlü vasiyetname hazırlanmalıdır. Bu aşamada kişi, yaşam koşullarına ve tercihine uygun olan vasiyetname türünü seçmelidir:

Resmi Vasiyetname: Noter, sulh hakimi veya yetkili memur huzurunda, iki tanık eşliğinde düzenlenir. En güvenli ve geçerliliği en az tartışmaya açık olan şekildir.

El Yazılı Vasiyetname: Tamamı kişinin kendi el yazısı ile yazılır, tarih atılır ve imzalanır. Basit ve pratik bir yöntemdir ancak şekil şartlarına çok dikkat edilmesi gerekir.

Sözlü Vasiyetname: Sadece olağanüstü durumlarda (deprem, savaş, ölümcül hastalık gibi) yapılabilir. İki tanık huzurunda sözlü beyan verilir ve tanıklar bunu yazılı hale getirir.

Şekil seçimi yapılırken, gelecekte doğabilecek itiraz riskleri de göz önünde bulundurulmalıdır.

3. Düzenleme: Vasiyetnameyi Hukuka Uygun Şekilde Hazırlayın

Vasiyetname, seçilen türe uygun biçimde düzenlenmelidir. Bu aşamada;

Atanacak mirasçının kimlik bilgileri açıkça yazılmalı,

Malvarlığı net bir şekilde tanımlanmalı (örneğin: “İstanbul Kadıköy’deki dairem” gibi),

Tarih ve imza unutulmamalı,

Saklı paylı mirasçılar varsa, bunlara ilişkin paylar dikkate alınmalı,

Mirasın tamamı ya da oranı belirtilmelidir (örneğin: “Tüm mirasım A kişisine bırakılmıştır” ya da “Malvarlığımın %50’si B kişisine, geri kalanı C Derneği’ne bırakılmıştır”).

Özellikle karmaşık malvarlıklarında, miras bırakanın hata yapmaması için bu düzenleme aşamasında uzman bir miras hukuku avukatı ile çalışması önemlidir.

4. Saklama: Vasiyetnamenin Gelecekteki Uygulanabilirliğini Güvence Altına Alın

Vasiyetnamenin geçerli olması kadar, güvenli biçimde saklanması da önemlidir. Zira vefattan sonra bulunamayan veya kaybolan vasiyetnamelerin hukuki etkisi olmayabilir.

Resmi vasiyetnameler noter tarafından kayıt altına alınır ve güvenli şekilde saklanır. Vasiyetçinin nüfus kaydına şerh düşülmesi sağlanabilir.

El yazılı vasiyetnameler ise bir avukata, güvendiğiniz bir aile büyüğüne veya bir kasaya teslim edilmelidir. Evde açıkta bırakılan vasiyetnameler, kötü niyetli kişilerce yok edilebilir.

Sözlü vasiyetname ise olağanüstü durumlar için geçici bir çözümdür ve hızla yazılı hale getirilmesi gerekir.

5. Vefat Sonrası İşlem: Vasiyetnamenin Açılması ve Mirasın Paylaşılması

Miras bırakanın vefat etmesinin ardından, mirasçıların talebi üzerine noter veya mahkeme vasiyetnamenin açılmasını sağlar. Açılan vasiyetname tüm yasal mirasçılara ve ilgili kişilere bildirilir.

Vasiyetnamenin içeriğinde saklı pay ihlali varsa, yasal mirasçılar tenkis davası açabilir.

Vasiyetnamenin iptali talep edilecekse, iptal davası için belirli süreler içinde başvuru yapılmalıdır.

Vasiyetnameye uygun olarak malvarlığı tespit edilir, veraset ilamı alınır ve intikaller gerçekleştirilir.

Bu aşamada, resmi prosedürlerin doğru yürütülmesi adına uzman danışmanlık alınması, sürecin hızlı ve sorunsuz şekilde sonuçlanmasına katkı sağlar.

Mirasçı Atama Konusunda Sık Yapılan Hatalar

Mirasçı atama işlemi, dikkat ve özen gerektiren, şekli kurallara sıkı sıkıya bağlı bir işlemdir. Ne yazık ki uygulamada yapılan basit hatalar, miras bırakanın son arzusunun geçersiz sayılmasına ve mirasın yasal mirasçılar arasında paylaşılmasına neden olabilmektedir. Aşağıda en sık karşılaşılan hatalar açıklamalarıyla birlikte sunulmuştur:

• Vasiyetnamenin Tarih ve İmza İçermemesi

Özellikle el yazılı vasiyetnamelerde tarih ve imza bulunmaması, vasiyetnamenin geçersiz sayılmasına yol açabilir. Vasiyetnamenin hangi tarihte yazıldığı, başka bir vasiyetname olup olmadığının tespiti ve miras bırakanın irade gücünün değerlendirilmesi açısından kritik önemdedir. Ayrıca imza, metnin gerçekten miras bırakana ait olduğunu doğrulayan en temel unsurdur. Bu iki unsurun eksikliği, vasiyetnamenin yok hükmünde sayılmasına sebep olabilir.

• Saklı Paylara Dikkat Edilmemesi

Miras bırakan, malvarlığını istediği gibi bırakma özgürlüğüne sahip olsa da, saklı paylı mirasçıların yasal hakları korunmak zorundadır. Birçok kişi, mirasının tamamını bir kişiye bırakırken çocuklarının ya da eşinin saklı paylarını ihlal ettiğinin farkında olmaz. Bu durumda, vasiyetnameye itiraz edilir ve tenkis davası açılarak yapılan tasarruflar geri alınabilir. Saklı pay ihlalleri, vasiyetin etkisini zayıflatır ve amacın gerçekleşmesini engeller.

• Şahitlerin Hukuki Yeterliliğe Sahip Olmaması

Resmi ve sözlü vasiyetnamelerde tanıkların vasiyet için hukuki yeterliliğe sahip olması zorunludur. Örneğin, tanığın:

Mirasçı olmaması,

Vasiyet edilen maldan çıkarı bulunmaması,

Ayırt etme gücüne sahip olması,

Okur yazar olması gerekir.

Bu şartlara sahip olmayan bir kişinin tanıklığı, vasiyetnamenin iptali talebine dayanak olabilir. Bu da tüm vasiyetnamenin geçerliliğini riske atar.

• El Yazılı Vasiyetnamenin Başkasına Yazdırılması

El yazılı vasiyetnamenin, miras bırakanın kendi el yazısı ile yazılması zorunludur. Daktilo veya bilgisayar çıktısı vasiyetname olarak kabul edilmez. Aynı şekilde, kişinin sözlü beyanını başka birine yazdırması da el yazılı vasiyetnamenin geçerliliğini ortadan kaldırır. Uygulamada sıklıkla karşılaşılan bu hata, vasiyetnamenin iptaliyle sonuçlanabilir.

• Vasiyetnamenin Usule Uygun Şekilde Saklanmaması

Geçerli bir vasiyetnamenin yazılmış olması tek başına yeterli değildir; vasiyetnamenin güvenli bir şekilde saklanması ve ölümden sonra bulunabilir olması da önemlidir. El yazılı vasiyetnamenin evde unutulması, kaybolması ya da kötü niyetli kişilerce yok edilmesi durumunda vasiyet geçerliliğini yitirir. Bu nedenle:

El yazılı vasiyetnamenin avukata teslim edilmesi,

Noterde “emanet” olarak bırakılması,

Güvenli bir kasada muhafaza edilmesi önerilir.

Resmi vasiyetnameler bu riski en aza indirir; noterliklerce saklanır ve vefat halinde resmi olarak açılır.

• Vasiyetnamenin Açık, Net ve Anlaşılır Olmaması

Bazı vasiyetnamelerde kullanılan ifadeler, belirsiz ve yoruma açık olabilir. Örneğin: “Evim Ayşe’ye kalsın” gibi bir ifade yazıldığında, hangi evin kastedildiği, Ayşe’nin tam kimliği (soyadı, TC kimlik numarası vb.) net değilse, miras paylaşımı sırasında ciddi tartışmalar doğabilir. Bu tür muğlak ifadeler, vasiyetin kısmen ya da tamamen geçersiz sayılmasına neden olabilir.

• Vasiyet Ehliyeti Tartışmalı Durumlarda Belge Düzenlenmesi

Yaşlılık, hastalık, psikolojik rahatsızlık gibi durumlarda vasiyet ehliyeti tartışmalı olabilir. Bu gibi durumlarda vasiyetnamenin, miras bırakanın gerçekten kendi serbest iradesiyle düzenlendiğini kanıtlamak güçleşebilir. Böyle durumlarda resmi sağlık raporu alınmadan vasiyetname düzenlenmesi, ileride iptal davası açılmasına neden olabilir.

Sonuç: Mirasınızı Doğru Yönetmek Sizin Elinizde

Mirasçı atama, yalnızca malvarlığınızı kime bırakmak istediğinizi belirlemek değil; aynı zamanda sevdikleriniz arasında oluşabilecek hukuki sorunları önlemek açısından da önemli bir süreçtir. Vasiyetname düzenleyerek mirasınızı gönül rahatlığıyla planlayabilir, vefatınızdan sonra geride huzurlu ve net bir miras paylaşımı bırakabilirsiniz.

Bahariye Hukuk olarak, mirasçı atama, vasiyetname hazırlama, tenkis davaları ve tüm miras hukuku süreçlerinde müvekkillerimize profesyonel danışmanlık sunuyoruz. İstanbul Kadıköy merkezli ofisimizde, özel taleplerinize uygun, yasal geçerliliği olan çözümler üretmek için yanınızdayız.

Hizmetlerimize ve bilgilendirici içeriklerimize ulaşmak için YouTube kanalımızı da ziyaret edebilirsiniz.

📞 Hemen İletişime Geçin

📍 Ofisimiz: Caferağa Mahallesi General Asım Gündüz Caddesi No:102/3 Kadıköy/İSTANBUL
📞 Telefon: 0533 558 68 87
🌐 Web: https://bahariyehukuk.com/
🗺️ Yol tarifi için tıklayın.