İhbar Tazminatı Almanın Şartları Nelerdir?

İş hayatında işveren ile işçi arasındaki ilişkiler, 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu kapsamda, iş sözleşmesinin feshi durumunda hem işverenin hem de işçinin belirli yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu yükümlülüklerin başında gelen hususlardan biri de ihbar tazminatıdır. Peki, ihbar tazminatı nedir, kimler bu tazminatı alabilir, ne gibi şartlar aranır?

İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin feshedilmesi sırasında taraflardan birinin, diğer tarafa belirli bir süre önceden bildirimde bulunmaksızın sözleşmeyi sonlandırması durumunda ödemek zorunda olduğu tazminat türüdür. Bildirim süresi, işçinin kıdemine göre belirlenir ve bu süreye uyulmaması halinde, karşı tarafa bu sürenin ücretine tekabül eden miktarda ödeme yapılır.

Bildirim Süreleri Ne Kadardır?

İş Kanunu’nun 17. maddesi uyarınca belirlenen bildirim süreleri şu şekildedir:

0 – 6 ay arası çalışan işçi için: 2 hafta

6 ay – 1,5 yıl arası çalışan işçi için: 4 hafta

1,5 yıl – 3 yıl arası çalışan işçi için: 6 hafta

3 yıldan fazla çalışan işçi için: 8 hafta

Bu sürelerin karşılığı olan ücret, ihbar tazminatı olarak ödenir. Bildirim süresi boyunca işçinin günde 2 saat iş arama izni de bulunmaktadır.

İhbar Tazminatına Hak Kazanma Şartları

Bir çalışanın ihbar tazminatı alabilmesi, yalnızca işten çıkarılmış olmasıyla sınırlı değildir. Bu hak, yalnızca belirli şartlar oluştuğunda doğar ve her işten ayrılma durumunda geçerli değildir. Türk İş Hukuku’na göre, aşağıda belirtilen dört temel koşul birlikte gerçekleştiğinde işçi ihbar tazminatına hak kazanır:

1. Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Olmalı

İhbar tazminatına hak kazanmanın ilk koşulu, işçinin belirsiz süreli bir iş sözleşmesiyle çalışıyor olmasıdır. Belirsiz süreli sözleşmeler, iş ilişkisinin ne zaman sona ereceği belirli olmayan, süresiz iş akitleridir. Bu tür sözleşmelerde işçinin güvence altına alınması ve iş güvencesinin korunması amacıyla ihbar tazminatı düzenlemesi yapılmıştır.

Belirli süreli sözleşmelerde ise, taraflar iş ilişkisinin ne zaman sona ereceğini baştan kararlaştırdıkları için, sözleşmenin bitimiyle birlikte herhangi bir ihbar süresi gerekmeksizin iş ilişkisi sona erer. Bu nedenle, sözleşme süresinin dolmasıyla iş akdinin sona erdiği durumlarda işçiye ihbar tazminatı ödenmez.

Ancak, belirli süreli sözleşmenin süresi dolmadan, taraflardan biri diğerine haber vermeden sözleşmeyi sonlandırırsa, bu durumda şartlar oluşmuşsa tazminat gündeme gelebilir. Fakat bu daha çok sözleşmeye bağlı cezai şart veya kötü niyet tazminatı olarak değerlendirilir, ihbar tazminatı kapsamında değildir.

2. Fesih Bildirimi Yasal Sürelere Uygun Olmamalı

İkinci ve en belirleyici şart, iş sözleşmesinin yasal bildirim sürelerine uyulmadan feshedilmesidir. İş Kanunu’na göre, işverenin ya da işçinin sözleşmeyi sonlandırmadan önce diğer tarafa belirli süre öncesinden yazılı bildirimde bulunması gerekir. Bu bildirim süresi, işçinin kıdemine (iş yerindeki çalışma süresine) göre değişir:

6 aydan az çalışanlar için 2 hafta

6 ay ile 1,5 yıl arası çalışanlar için 4 hafta

1,5 yıl ile 3 yıl arası çalışanlar için 6 hafta

3 yıldan fazla çalışanlar için 8 hafta

Bu sürelere uymadan yapılan fesih işlemleri, ihbar tazminatı yükümlülüğünü doğurur. Örneğin; işveren, 2 yıldır çalışan bir işçiyi hiçbir ön bildirim yapmadan işten çıkarırsa, 6 haftalık brüt maaşı tutarında ihbar tazminatı ödemek zorundadır.

İşçi açısından da benzer bir yükümlülük geçerlidir. Yani işçi de bu bildirim süresine uymadan işi bırakırsa, işveren bu sürenin ücretini işçiden talep edebilir. Bu nedenle işten ayrılmak isteyen işçinin, sürelere uygun şekilde ihbar bildirimi yapması büyük önem taşır.

3. Haklı Fesih Sebebi Bulunmamalı

İhbar tazminatı sadece haksız fesih durumlarında gündeme gelir. Eğer iş akdi, kanunda belirtilen haklı nedenlerle sona erdirilmişse, ihbar tazminatına hak kazanılamaz.

İşçi açısından haklı fesih sebepleri şunlardır:

Ücretin zamanında ve tam olarak ödenmemesi

İşverenin mobbing veya kötü muamelesine maruz kalma

Sağlık ve güvenliği tehdit eden çalışma koşulları

İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları

Bu gibi durumlarda işçi, işten ayrıldığında ihbar süresi beklemeden derhal fesih hakkını kullanabilir ve yine de ihbar tazminatına hak kazanamaz; ancak kıdem tazminatına hak kazanabilir.

İşveren açısından haklı fesih sebepleri ise:

İşçinin görevini kötüye kullanması

Hırsızlık, hakaret, işe gelmemek gibi disiplin bozucu davranışlar

İşçinin sağlık durumu nedeniyle işini sürekli yapamaz hale gelmesi (raporla sabit)

Ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlar

Bu gibi gerekçelerle yapılan fesihlerde de işverenin ihbar süresi gözetmesine gerek yoktur ve işçiye ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğmaz.

4. Fesih Tek Taraflı Olmalı – Karşılıklı Sona Erdirme (İkale) Durumunda Hak Doğmaz

İhbar tazminatı, yalnızca iş akdinin tek taraflı feshedilmesi durumunda gündeme gelir. Yani işçi ya da işveren tek başına bir karar alıp iş sözleşmesini sonlandırıyorsa, yukarıdaki şartlar çerçevesinde ihbar tazminatı talep edilebilir.

Ancak işçi ile işveren arasında karşılıklı anlaşarak (ikale sözleşmesiyle) iş sözleşmesi sonlandırılırsa, taraflar tazminatlar konusunda özel bir düzenleme yapmamışsa ihbar tazminatına hak kazanılamaz. Çünkü burada tarafların iradeleriyle sona eren bir sözleşme söz konusudur. Bu durumda, ihbar süresine uyulmaması gibi bir durum oluşmaz.

Bazı durumlarda işveren, ikale anlaşması sunarken işçiye belli bir “ihbar tazminatı karşılığı” teklif eder. Eğer işçi bunu kabul ederse, ödeme yapılabilir. Ancak bu tazminat, kanuni zorunluluktan değil, sözleşmesel anlaşmadan kaynaklanır.

İhbar Tazminatını Kimler Alabilir?

İhbar tazminatı her zaman işçi lehine işlememektedir. Kanunda belirtildiği üzere, işveren de ihbar süresine uymaksızın iş akdini fesheden işçiden tazminat talep edebilir. Yani bu tazminat, iki taraflı bir hak ve yükümlülüktür.

İşveren, işçiyi haber vermeden işten çıkarırsa işçiye ihbar tazminatı ödemek zorundadır.

İşçi, işten ayrılmadan önce gerekli bildirim süresine uymadan işi bırakırsa işveren işçiden ihbar tazminatı talep edebilir.

İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

İhbar tazminatı hesaplanırken işçinin brüt ücreti dikkate alınır. Tazminat tutarı, bildirim süresine karşılık gelen brüt maaş üzerinden hesaplanır. Ayrıca, işçiye düzenli olarak yapılan prim, yol, yemek gibi ödemeler de bu hesaplamaya dahil edilir.

Örnek:
3 yıldır bir iş yerinde çalışan ve aylık brüt maaşı 30.000 TL olan bir işçi, bildirim süresine uyulmadan işten çıkarılırsa, 8 haftalık (56 günlük) ücreti tutarında ihbar tazminatı alır. Bu durumda hesap şu şekilde olur:

30.000 TL ÷ 30 (günlük ücret) × 56 gün = 56.000 TL ihbar tazminatı

İhbar Tazminatı Davası Açmak

İş sözleşmesinin bildirim süresine uyulmadan feshedilmesi durumunda, işçi ihbar tazminatı talep etme hakkına sahiptir. Ancak uygulamada bu hak çoğu zaman göz ardı edilmekte ya da eksik ödenmektedir. Böyle bir durumda işçi, hakkını aramak için iş mahkemesinde dava açabilir.

Dava açabilmek için işçinin, iş sözleşmesinin nasıl sona erdiğini, toplam çalışma süresini ve aldığı ücreti belgelerle kanıtlaması gerekir. SGK hizmet dökümü, maaş bordroları, banka dekontları, iş sözleşmesi ve varsa fesih bildirimi gibi belgeler bu süreçte delil niteliği taşır. İhbar tazminatı davası açmak isteyen işçinin, söz konusu fesih tarihinden itibaren 5 yıl içinde başvuruda bulunması gerekir. Aksi halde zamanaşımı nedeniyle dava açma hakkı kaybedilir.

İş hukuku davaları teknik ayrıntılar içerdiğinden, sürecin deneyimli bir iş hukuku avukatı ile yürütülmesi oldukça önemlidir. Uzman bir iş avukatı, yalnızca tazminatın doğru hesaplanmasını sağlamakla kalmaz; aynı zamanda tüm yasal süreci eksiksiz şekilde yönetir. Dava dilekçesinin usule uygun hazırlanması, ispat yükünün doğru şekilde kurulması ve mahkemeye sunulacak delillerin etkili sunulması gibi konularda avukat desteği hayati önem taşır.

İstanbul’da bu alanda dava açmayı planlayanlar için, bölgesel uygulamalara hâkim bir İstanbul iş hukuku avukatı ile çalışmak süreç açısından ciddi bir avantaj sağlar. Yerel mahkemelerin işleyişine, uygulama alışkanlıklarına ve karar eğilimlerine hâkim avukatlarla yürütülen davalarda süreç daha sağlıklı ilerler.

Bahariye Hukuk, İstanbul Anadolu Yakası Kadıköy’de faaliyet gösteren bir hukuk bürosu olarak, ihbar tazminatı başta olmak üzere iş hukukuna ilişkin tüm uyuşmazlıklarda müvekkillerine kapsamlı ve çözüm odaklı hukuki destek sunmaktadır. Kadıköy iş hukuku avukatı ya da İstanbul iş hukuku avukatı arayışında olanlar için Bahariye Hukuk, yerel tecrübesi ve profesyonel yaklaşımıyla güvenilir bir danışmanlık ve temsil hizmeti sunar.

Haklarınızı kaybetmemek ve süreci güvenle yönetmek için bizimle iletişime geçebilir, dilerseniz Kadıköy’deki ofisimizde sizi ağırlamaktan memnuniyet duyarız.

İhbar Tazminatı ile Kıdem Tazminatı Arasındaki Fark

Sıklıkla karıştırılan bir diğer konu da ihbar tazminatı ile kıdem tazminatı farkıdır. Her ikisi de iş sözleşmesinin feshi durumunda söz konusu olsa da temel farklar şunlardır:

Kıdem tazminatı, en az 1 yıl çalışan işçiye, belirli şartlarla ödenir.

İhbar tazminatı ise, bildirim süresine uyulmaması durumunda ödenir.

Kıdem tazminatı sadece işveren tarafından ödenirken, ihbar tazminatı iki taraf için de geçerli olabilir.

Haklarınızı Bilin, Gecikmeyin

İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin usule aykırı şekilde feshedilmesi halinde devreye giren ve hem işçinin hem de işverenin karşılıklı sorumluluğunu düzenleyen önemli bir haktır. Bu nedenle, işten çıkarılma ya da işten ayrılma sürecinde yapılan her adımın yasal dayanaklara uygun olması büyük önem taşır.

Pek çok işçi, ihbar tazminatı alma hakkı olduğunu bilmediği için hak kaybı yaşayabilmektedir. Aynı şekilde işverenler de, gerekli bildirim sürelerine uymadıkları takdirde ciddi tazminat yüküyle karşı karşıya kalabilirler. Bu tür hukuki süreçlerde hata yapmamak ve ileride daha büyük sorunlarla karşılaşmamak adına sürecin en başından itibaren uzman desteğiyle yürütülmesi gereklidir.

Eğer siz de iş sözleşmenizin bildirim süresi gözetilmeden feshedildiğini düşünüyor ya da ihbar tazminatına hak kazanıp kazanmadığınızdan emin değilseniz, zaman kaybetmeden bir iş hukuku uzmanından destek almanız faydalı olacaktır. İhbar tazminatı ile ilgili haklarınızı öğrenmek, gerekli belgeleri toplamak ve dava sürecini başlatmak için harekete geçmek gecikmeden alınması gereken adımlardır.

Bahariye Hukuk Bürosu olarak İstanbul Kadıköy ilçesinde iş ve işçi haklarına dair tüm hukuki süreçlerde müvekkillerimizin yanındayız.

Hizmetlerimize ve bilgilendirici içeriklerimize ulaşmak için YouTube kanalımızı da ziyaret edebilirsiniz.

📞 Hemen İletişime Geçin

📍 Ofisimiz: Caferağa Mahallesi General Asım Gündüz Caddesi No:102/3 Kadıköy/İSTANBUL
📞 Telefon: 0533 558 68 87
🌐 Web: https://bahariyehukuk.com/
🗺️ Yol tarifi için tıklayın.